Original article | Journal of Turkish Applied Linguistics 2023, Vol. 1(1) 59-74
Türkçede [-CIK] Küçültme Biçimbiriminin Biçim-Anlambilimsel İşlevleri
Ayşe Eda Gündoğdu
pp. 59 - 74 | DOI: https://doi.org/10.29329/jtal.2023.585.3 | Manu. Number: MANU-2307-22-0001.R1
Published online: August 08, 2023 | Number of Views: 46 | Number of Download: 133
Abstract
Türkçede [-CIK] biçimbirimi genel olarak düzanlamsal ya da değişmeceli anlamsal eksende küçültme, sevgi, acıma, eksiltme, sınırlandırma, zayıflatma gibi olumlu ya da olumsuz anlam ezgisine sahip çok çeşitli anlamsal kodlamalarla dilsel düzleme çıkmaktadır. Bu çalışmada söz konusu biçimbirimin çokanlamlılık yaratma eğilimlerini biçimbilim ve anlambilim arakesiti çerçevesinde derlem dilbilimsel bir yöntemle incelemek amaçlanmıştır. Betimsel bir niteliğe sahip bu araştırmanın veri setini Türkçe Ulusal Derlemi 3.0 basit sorgu - standart arama opsiyonu aracılığıyla elde edilmiş bağımlı dizin görünümleri oluşturmaktadır. Bağımlı dizin kümelerinin oluşturulması sürecinde araştırma konusu biçimbiriminin her bir altbiçimciği için ayrı ayrı düzenli ifade araması gerçekleştirilmiş, elde edilen her bir sonuç listesinden rastgele örnekleme yoluyla 2000’er örnek seçilmiş ve toplam 32.000 satırdan oluşan bir set elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Biçimbirimin kodlama görünümleri incelendiğinde başta adlar olmak üzere sıfat, belirteç, niceleyici, ilgeç gibi çok çeşitli sözcüksel sınıflarla dizgeselleştiği gözlenmektedir. Toplam ve farklı sözcüksel dağılımlar kapsamında biçimbirimin Türkçede terim oluşturma sürecinde çok etkin bir biçimde rol oynadığı; anlam üretme açısından hem sabit hem de değişen uzanımlar oluşturabildiği; İNSAN, HAYVAN, MİKTAR, NESNE, ZAMAN, VÜCUT BÖLÜMÜ gibi çok farklı anlamsal ulamlar kapsamında değerlendirilebilecek ögeler üzerine eklenebildiği ve küçültme, sevgi, acıma vb. uzanımlarının ulamlara göre şekillendiği elde edilen önemli sonuçlar arasındadır.
Keywords: [-CIK] biçimbirimi, biçim-anlambilim, derlem.
| How to Cite this Article? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| References |
|---|
|
Aksan, Y., Aksan, M., Koltuksuz, A., Sezer, T., Mersinli, Ü., Demirhan, U. U., Yılmazer, H., Atasoy, G., Öz, S., Yıldız, İ. ve Kurtoğlu, Ö. (2012). Construction of the Turkish National Corpus (TNC). Calzolari, N., Choukri, K., Declerck, T., Doğan, M. U., Maegaard, B., Miriani, J., Odijk, J. ve Piperidis, S. (Yay. haz.) içinde, Proceedings of the Eight International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012). İstanbul, Türkiye. http://www.lrecconf.org/proceedings/lrec2012/papers.html Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin grameri. Türk Dil Kurumu Yayınları. Crystal, D. (2008). A Dictionary of linguistics and phonetics. Basil Blackwell Ltd. Ediskun, H. (1999). Türk dilbilgisi. Remzi Kitabevi. Erkuş, A. (2009). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Seçkin Yayıncılık. Gorzycka, D. (2020). Diminutive constructions in English. Peter Lang. Gökçe, O. (2006). İçerik analizi kuramsal ve pratik bilgiler. Siyasal Kitabevi. Göksel, A. ve Kerslake, C. (2005). Turkish: a comprehensive grammar. Routledge. Göksel, A. ve Kerslake, C. (2011). Turkish: an essential grammar. Routledge. Hengirmen, M. (2006). Türkçe temel dilbilgisi. Engin Yayınevi. İmer, K. vd. (2011). Dilbilim sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Ketrez, F. N. (2012). A student grammar of Turkish. Cambridge University Press. Korkmaz, Z. (2007). Gramer terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları. Kornfilt, J. (1997). Turkish. Routledge. Sarı, İ. (2020). Türkçede küçültme. Nobel Akademik Yayıncılık. Schneider, K. P. (2003). Diminutives in English. Max Niemeyer Verlag. Strang, B. (1968). Modern English structure. Edward Arnold. Stubbs, M. (2001b). Words and phrases corpus studies of lexical semantics. Blackwell. Vardar. B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. Multilingual Yayınları. Tavşancıl, E.ve Aslan A.E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınevi. |
